(Cập nhật lần cuối ngày: 11/12/2024)
Diện tích Thái Nguyên là 3.522 km2, theo số liệu chính thức của Tổng cục Thống kê, rộng thứ 39 trong số 63 tỉnh, thành của Việt Nam.
Các tỉnh giáp ranh với Thái Nguyên:
- Phía Bắc: Giáp tỉnh Bắc Kạn.
- Phía Đông Bắc: Giáp tỉnh Lạng Sơn.
- Phía Đông: Giáp tỉnh Bắc Giang.
- Phía Nam: Giáp thủ đô Hà Nội.
- Phía Tây: Giáp tỉnh Vĩnh Phúc.
- Phía Tây Bắc: Giáp tỉnh Tuyên Quang.
Các đơn vị hành chính của tỉnh Thái Nguyên:
Tỉnh Thái Nguyên hiện được chia thành 9 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm:
1. Thành phố Thái Nguyên
- Loại hình: Thành phố trực thuộc tỉnh.
- Vai trò: Trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, và giáo dục của tỉnh.
- Đặc điểm: Là đô thị loại I, nổi bật với sự phát triển công nghiệp và dịch vụ.
2. Thành phố Sông Công
- Loại hình: Thành phố trực thuộc tỉnh.
- Đặc điểm: Đô thị loại III, phát triển công nghiệp và dân cư.
3. Các huyện
- Huyện Đại Từ
- Vùng sản xuất chè lớn nhất tỉnh, với nhiều điểm du lịch sinh thái nổi tiếng.
- Huyện Định Hóa
- Khu vực lịch sử quan trọng, nơi gắn liền với Khu di tích lịch sử ATK thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
- Huyện Đồng Hỷ
- Địa bàn đa dạng dân tộc, phát triển nông nghiệp, đặc biệt là cây chè.
- Huyện Phú Bình
- Phát triển nông nghiệp và các làng nghề truyền thống.
- Huyện Phú Lương
- Đặc trưng với các làng nghề trồng chè và cảnh quan thiên nhiên.
- Huyện Võ Nhai
- Địa bàn vùng núi cao, nổi bật với các thắng cảnh thiên nhiên như hang Phượng Hoàng, suối Mỏ Gà.
- Huyện Phổ Yên (từ 2022 được nâng cấp lên thị xã)
- Phát triển mạnh công nghiệp, là nơi đặt các khu công nghiệp lớn như KCN Yên Bình, nơi có nhà máy Samsung.
Đặc điểm địa hình trên diện tích Thái Nguyên
Tỉnh Thái Nguyên nằm ở vùng Trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam, có địa hình đa dạng với các đặc điểm nổi bật như sau:
1. Địa hình trung du và đồi núi thấp
- Đồi núi thấp chiếm phần lớn diện tích của tỉnh, chủ yếu ở các huyện phía Bắc và Đông Bắc như Võ Nhai, Đồng Hỷ, và Định Hóa.
- Độ cao trung bình của địa hình từ 200-500m so với mực nước biển, xen lẫn với các dãy núi đá vôi và thung lũng.
- Một số đỉnh núi cao tiêu biểu:
- Núi Tam Đảo: Phía Tây Nam tỉnh, có đỉnh cao tới khoảng 1.000m, là ranh giới tự nhiên với tỉnh Vĩnh Phúc.
- Núi Phượng Hoàng: Thuộc huyện Võ Nhai, là điểm du lịch nổi bật.
2. Đồng bằng và thung lũng
- Đồng bằng và thung lũng tập trung ở các khu vực ven sông, đặc biệt ở thành phố Thái Nguyên, Sông Công, và huyện Phổ Yên.
- Đây là các khu vực bằng phẳng, có đất phù sa màu mỡ, thích hợp cho phát triển nông nghiệp và đô thị hóa.
- Địa hình đồng bằng thấp dần từ phía Bắc xuống phía Nam, nối liền với vùng đồng bằng sông Hồng.
3. Hệ thống sông ngòi
- Sông Cầu là dòng sông chính, chảy qua trung tâm tỉnh, cùng với các phụ lưu như sông Công, sông Đu, và sông Nghinh Tường, tạo thành mạng lưới sông ngòi dày đặc.
- Các con sông này không chỉ cung cấp nước tưới tiêu mà còn có vai trò quan trọng trong giao thông đường thủy và thủy lợi.
4. Đặc điểm đất đai
- Đất feralit: Phổ biến trên các vùng đồi núi, thích hợp cho trồng cây công nghiệp, đặc biệt là cây chè – sản phẩm đặc trưng của Thái Nguyên.
- Đất phù sa: Tập trung ở các vùng thung lũng và ven sông, thích hợp cho sản xuất nông nghiệp lúa nước.
5. Tài nguyên thiên nhiên
- Địa hình đá vôi ở các huyện Đồng Hỷ, Võ Nhai và Định Hóa chứa nhiều khoáng sản như sắt, chì, kẽm, và đá vôi.
- Thái Nguyên cũng có rừng tự nhiên, chủ yếu ở các khu vực đồi núi, là nguồn tài nguyên quý cho phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.
6. Ứng dụng vào phát triển kinh tế
- Địa hình đồi núi thấp và trung du tạo điều kiện thuận lợi để phát triển cây công nghiệp (chè, cây ăn quả), công nghiệp khai khoáng, và du lịch sinh thái.
- Khu vực đồng bằng và thung lũng là trung tâm công nghiệp, đô thị hóa, và phát triển hạ tầng giao thông.